Submitted by admin on Tue, 11/27/2012 - 11:08.
Poznaliście już czas teraźniejszy, dwa czasy przeszłe, czas przyszły, konstrukcje Futur Proche i Passé Récent. Z pewnością taka znajomość czasów gramatycznych pozwala na swobodne posługiwanie się językiem. Żeby jednak wejść na nieco wyższy poziom językowy i móc tworzyć nieco bardziej zaawansowane zdania w języki francuskim, warto dowiedzieć się nieco więcej o czasie zaprzeszłym i przyszłym uprzednim. Pozwolą one Wam rozumieć bardziej skomplikowane teksty po francusku oraz tworzyć zdania złożone w czasie przeszłym i przyszłym. Co więcej czasy te z pewnością spotkacie jeszcze ucząc się różnych innych zagadnień z gramatyki i choć nie są to często używane czasy, warto je znać, kojarzyć i potrafić użyć.
PLUS-QUE-PARFAIT
Rozpoczniemy od czasu Plus-que-parfait, czyli czasu zaprzeszłego. Ktokolwiek z Was uczył się języka angielskiego, zapewne szybko rozpozna w nim cechy charakterystyczne czasu Past Perfect. Niewątpliwie można zauważyć wiele podobieństw między tymi czasami. W języku polskim czas zaprzeszły nie istnieje już przeszło kilka wieków, choć w staropolskim zdarzało się mówić „byłem zrobiłem”. Żeby zrozumieć ideę czasu zaprzeszłego najlepiej posłużyć się osią czasu:

Plus que parfait Passé Composé Présent
Imparfait
Powyższa oś czasu przedstawia trzy wydarzenie, jedno w teraźniejszości, jedno w przeszłości i jedno w tzw. „zaprzeszłości”, oznacza, że to ostatnie wydarzenie miało miejsce jeszcze przed tym, które wydarzyło się w przeszłości. Poniżej na czerwono zaznaczone są czasy, których używamy do wyrażenia poszczególnych czynności: Présent do czynności która ma miejsce obecnie, Passé Composé lub Imparfait do czynności w przeszłości, a Plus-que-parfait do czynności, która miała miejsce przed tą ostatnią.
Dlatego też zazwyczaj używamy czasu Plus-que-parfait w zdaniach złożonych w których jedna z części jest w czasie Passé Composé lub Imparfait a druga w Plus-que-parfait.
Np.
Je me suis rappelé que j'avais laissé mes clés à la maison.
Przypomniałem sobie, że zostawiłem klucze w domu.
Passé Composé Plus-que-parfait |
Logiczne jest bowiem, że najpierw „zostawiłem klucze w domu”, a potem dopiero „przypomniałem sobie”, że je tam zostawiłem. Stąd czynność druga wydarzyła się wcześniej niż ta pierwsza, dlatego ta druga jest zaprzeszła.
Jest to zakończone, wydarzenie które miało miejsce w przeszłości przed innym wydarzeniem wyrażonym w czasie przeszłym. A czas który upłynął między tymi dwoma wydarzeniami nie ma tutaj znaczenia.
Podsumowując więc:
Le plus-que-parfait - czas zaprzeszły, służy do opisywania czynności,
które dokonały się jako tło dla innych wydarzeń wyrażonych przez
inny czas przeszły, na przykład le passé composé lub l'imparfait. |
Kilka przykładowych zdań pomoże Wam lepiej zrozumieć tę zasadę:
Quand je suis rentrée ce soir à la maison mes enfants avaient fait le ménage et ils avaient mis la table.
(Gdy wróciłam dziś wieczorem do domu moje dzieci posprzątały i nakryły do stołu.)
|
Nous avons retrouvé le livre que nous avions perdu il y a un mois.
(Odnaleźliśmy książkę, którą zgubiliśmy miesiąc temu. )
|
Hier, j’ai rencontré un garçon que j’avais connu en Italie.
(Wczoraj spotkałam chłopaka, którego poznałam we Włoszech.)
|
Tak jak już wspomnieliśmy, oprócz powyższego zastosowania, spotkacie czas Plus-que-parfait przy okazji nauki mowy zależnej lub tworzenia okresów warunkowych, jednak więcej o tym przeczytacie w rozdziałach poświęconych poszczególnym tym zagadnieniom.
Uwaga:
Nie używamy czasu Plus-que-parfait w zdaniach współrzędnych, w których kładziemy nacisk na sekwencję kilku czynności, a nie na ich relacje czasowe względem siebie. Np., jak w zdaniu:
Je me suis lavé, je me suis habillé et je suis allé au travail.
(Umyłem się, ubrałem i poszedłem do pracy. ) |
Do wyrażania sekwencji czynności następujących jedna po drugiej służy Passé Composé, wówczas gdy Plus-que-parfait dłuży do podreślenia tego, które z wydarzeń miało miejsce wcześniej. Jeżeli macie problem z uchwyceniem tej różnicy, przeanalizujcie dokładnie podane wcześniej zdania przykładowe w Plus-que-parfait z powyższym zdaniem w Passé Composé.
TWORZENIE
Czas Plus-que-parfait jest czasem złożonym (tak jak np. Passé Composé). Jeżeli dobrze utrwaliliście sobie czasu przeszłe Passé Composé oraz Imparfait, nie powinniście mieć najmniejszych problemów z używaniem Plus-que-parfit. Składa się on z czasownika posiłkowego être lub avoir odmienionego w czasie przeszłym imparfait oraz z imiesłowu czasu przeszłego odmienionego czasownika:
Je/tu/il/nous… + être lub avoir w imparfait + participe passé |
Przeanalizujcie zatem odmianę czasownika travailler (pracować):
OSOBA |
Posiłkowy |
Participe Passé |
je |
avais |
travaillé |
tu |
avais |
travaillé |
il |
avait |
travaillé |
nous |
avions |
travaillé |
vous |
aviez |
travaillé |
ils |
avaient |
travaillé |
A teraz zwroćcie uwagę na odmianę czasownika przechodzniego aller:
OSOBA |
Posiłkowy |
Participe Passé |
je |
étais |
allé(e) |
tu |
étais |
allé(e) |
il |
était |
allé |
elle |
était |
allée |
nous |
étions |
allé(e)s |
vous |
étiez |
allé(e)s |
ils |
étaient |
allés |
elles |
étaient |
allées |
Na koniec jeszcze odmiana czasownika zwrotnego se maquiller:
OSOBA |
Zaimek |
Posiłkowy |
Participe Passé |
je |
me |
étais |
maquillé(e) |
tu |
te |
étais |
maquillé(e) |
il |
se |
était |
maquillé |
elle |
se |
était |
maquillée |
nous |
nous |
étions |
maquillé(e)s |
vous |
vous |
étiez |
maquillé(e)s |
ils |
se |
étaient |
maquillés |
elles |
se |
étaient |
maquillées |
Wszystkie zasady dotyczące wyboru czasownika posiłkowego (avoir i être), uzgadniania participe passé, tworzenia zdań twierdzących, przeczących i pytających są dokładnie takie same jak w czasie passé composé. Dlatego jeśli macie wątpliwości, zajrzyjcie do rozdziału dotyczącego czasu przeszłego złożonego.