Plus-que-parfait - Czas Zaprzeszły w Języku Francuskim

Poznaliście już czas teraźniejszy, dwa czasy przeszłe, czas przyszły, konstrukcje Futur Proche i Passé Récent. Z pewnością taka znajomość czasów gramatycznych pozwala na swobodne posługiwanie się językiem. Żeby jednak wejść na nieco wyższy poziom językowy i móc tworzyć nieco bardziej zaawansowane zdania w języki francuskim, warto dowiedzieć się nieco więcej o czasie zaprzeszłym i przyszłym uprzednim. Pozwolą one Wam rozumieć bardziej skomplikowane teksty po francusku oraz tworzyć zdania złożone w czasie przeszłym i przyszłym. Co więcej czasy te z pewnością spotkacie jeszcze ucząc się różnych innych zagadnień z gramatyki i choć nie są to często używane czasy, warto je znać, kojarzyć i potrafić użyć.

PLUS-QUE-PARFAIT 

Rozpoczniemy od czasu Plus-que-parfait, czyli czasu zaprzeszłego. Ktokolwiek z Was uczył się języka angielskiego, zapewne szybko rozpozna w nim cechy charakterystyczne czasu Past Perfect. Niewątpliwie można zauważyć wiele podobieństw między tymi czasami. W języku polskim czas zaprzeszły nie istnieje już przeszło kilka wieków, choć w staropolskim zdarzało się mówić „byłem zrobiłem”. Żeby zrozumieć ideę czasu zaprzeszłego najlepiej posłużyć się osią czasu:

Plus que parfait               Passé Composé                 Présent
   Imparfait

Powyższa oś czasu przedstawia trzy wydarzenie, jedno w teraźniejszości, jedno w przeszłości i jedno w tzw. „zaprzeszłości”, oznacza, że to ostatnie wydarzenie miało miejsce jeszcze przed tym, które wydarzyło się w przeszłości. Poniżej na czerwono zaznaczone są czasy, których używamy do wyrażenia poszczególnych czynności: Présent do czynności która ma miejsce obecnie, Passé Composé lub Imparfait do czynności w przeszłości, a Plus-que-parfait do czynności, która miała miejsce przed tą ostatnią.
Dlatego też zazwyczaj używamy czasu Plus-que-parfait w zdaniach złożonych w których jedna z części jest w czasie Passé Composé lub Imparfait a druga w Plus-que-parfait.

Np.

Je me suis rappelé que j'avais laissé mes clés à la maison. Przypomniałem sobie, że zostawiłem klucze w domu. Passé Composé      Plus-que-parfait

Logiczne jest bowiem, że najpierw „zostawiłem klucze w domu”, a potem dopiero „przypomniałem sobie”, że je tam zostawiłem. Stąd czynność druga wydarzyła się wcześniej niż ta pierwsza, dlatego ta druga jest zaprzeszła.

Jest to zakończone, wydarzenie które miało miejsce w przeszłości przed innym wydarzeniem wyrażonym w czasie przeszłym. A czas który upłynął między tymi dwoma wydarzeniami nie ma tutaj znaczenia.

Podsumowując więc:

Le plus-que-parfait - czas zaprzeszły, służy do opisywania czynności, które dokonały się jako tło dla innych wydarzeń wyrażonych przez inny czas przeszły, na przykład le passé composé lub l'imparfait.

Kilka przykładowych zdań pomoże Wam lepiej zrozumieć tę zasadę:

Quand je suis rentrée ce soir à la maison mes enfants avaient fait le ménage et ils avaient mis la table. (Gdy wróciłam dziś wieczorem do domu moje dzieci posprzątały i nakryły do stołu.)

Nous avons retrouvé le livre que nous avions perdu il y a un mois. (Odnaleźliśmy książkę, którą zgubiliśmy miesiąc temu. )

Hier, j’ai rencontré un garçon que j’avais connu en Italie.  (Wczoraj spotkałam chłopaka, którego poznałam we Włoszech.)

Tak jak już wspomnieliśmy, oprócz powyższego zastosowania, spotkacie czas Plus-que-parfait przy okazji nauki mowy zależnej lub tworzenia okresów warunkowych, jednak więcej o tym przeczytacie w rozdziałach poświęconych poszczególnym tym zagadnieniom.

Uwaga:
Nie używamy czasu Plus-que-parfait w zdaniach współrzędnych, w których kładziemy nacisk na sekwencję kilku czynności, a nie na ich relacje czasowe względem siebie. Np., jak w zdaniu:

Je me suis lavé, je me suis habillé et je suis allé au travail. (Umyłem się, ubrałem i poszedłem do pracy. )

Do wyrażania sekwencji czynności następujących jedna po drugiej służy Passé Composé, wówczas gdy Plus-que-parfait dłuży do podreślenia tego, które z wydarzeń miało miejsce wcześniej. Jeżeli macie problem z uchwyceniem tej różnicy, przeanalizujcie dokładnie podane wcześniej zdania przykładowe w Plus-que-parfait z powyższym zdaniem w Passé Composé.

TWORZENIE

Czas Plus-que-parfait jest czasem złożonym (tak jak np. Passé Composé). Jeżeli dobrze utrwaliliście sobie czasu przeszłe  Passé Composé  oraz Imparfait, nie powinniście mieć najmniejszych problemów z używaniem Plus-que-parfit. Składa się on z czasownika posiłkowego être lub avoir odmienionego w czasie przeszłym imparfait oraz z imiesłowu czasu przeszłego odmienionego czasownika:

Je/tu/il/nous… + être lub avoir w imparfait + participe passé

Przeanalizujcie zatem odmianę czasownika travailler (pracować):

OSOBA	Posiłkowy	Participe Passé
je	avais	travaillé
tu	avais	travaillé
il	avait	travaillé
nous	avions	travaillé
vous	aviez	travaillé
ils	avaient	travaillé

A teraz zwroćcie uwagę na odmianę czasownika przechodzniego aller:

OSOBA	Posiłkowy	Participe Passé
je	étais	allé(e)
tu	étais	allé(e)
il	était	allé
elle	était	allée
nous	étions	allé(e)s
vous	étiez	allé(e)s
ils	étaient	allés
elles	étaient	allées

Na koniec jeszcze odmiana czasownika zwrotnego se maquiller:

OSOBA	Zaimek	Posiłkowy	Participe Passé
je	me	étais	maquillé(e)
tu	te	étais	maquillé(e)
il	se	était	maquillé
elle	se	était	maquillée
nous	nous	étions	maquillé(e)s
vous	vous	étiez	maquillé(e)s
ils	se	étaient	maquillés
elles	se	étaient	maquillées

Wszystkie zasady dotyczące wyboru czasownika posiłkowego (avoir i être), uzgadniania participe passé, tworzenia zdań twierdzących, przeczących i pytających są dokładnie takie same jak w czasie passé composé. Dlatego jeśli macie wątpliwości, zajrzyjcie do rozdziału dotyczącego czasu przeszłego złożonego.