Na razie pozostajemy wciąż w temacie trybów w gramatyce francuskiej. Oprócz trybu rozkazujące, w języku francuskim wyróżniamy także jak i w języku polskim – tryb rozkazujący. Tryb rozkazujący, nazywany po  francusku  Impératif, służy nie tylko wyrażaniu poleceń i rozkazywaniu, ale także wyrażaniu próśb, życzeń i udzielaniu rad. W języku francuskim istnieją tylko 3 formy trybu rozkazującego.

- druga osoba liczby pojedynczej  -> tu (ty)
- pierwsza osoba liczby mnogiej  -> nous (my)
- oraz druga osoba liczby mnogiej -> vous (wy)

Tryb rozkazujący można używać również w innych osobach, ale wtedy tworzy się go przy pomocy subjonctif,  więc więcej szczegółów na ten temat znajdziecie w zakładce dotyczącej właśnie zagadnienia subjonctif.

To co od razu rzuci Wam się w oczy, to fakt, że tryb rozkazujący występuje bez zaimka osobowego w przeciwieństwie do innych czasów i trybów w języku francuskim.

ZASTOSOWANIE

Do czego służy tryb rozkazujący każdy wie – do wyrażania rozkazu… Jednak to nie jedyne zastosowanie tego trybu, dlatego warto prześledzić to na przykładach poniżej.

Impératif wyraża:

1) Rozkaz

Mange la soupe! (Zjedz zupę!)

2) Prośbę

Restez encore un peu! (Zostańcie jeszcze trochę!)

3) Radę

Écoute ce qu'il te dit! (Słuchaj tego co ci mówi!)

4) Pozwolenie

Fume, si tu as envie. (Pal, jeśli masz ochotę)

5) Instrukcję

Tournez à gauche puis continuez tout droit. (Proszę skręcić w lewo, następnie iść prosto.)

6) Życzenia

Passez une bonne journée. (Życzę Państwu miłego dnia)

7) Formę grzecznościową

Veuillez m’expliquer ce problème. (Proszę wytłumaczyć mi ten problem)

TWORZENIE

Tak, jak już wspomnieliśmy na początki tryb rozkazujący występuje w trzech formach, dla osób tu (ty), nous (my) i vous (wy). Tryb rozkazujący występuje bez zaimka osobowego. Formy trybu rozkazującego są identyczne jak formy czasu teraźniejszego trybu orzekającego, z tą różnicą, że zdanie rozkazujące nie posiada podmiotu, dlatego nie powinniście mieć dużych problemów z jego tworzeniem. Prześledźmy tworzenie Impératif w poszczególnych grupach czasowników.

Czasowniki I grupy zakończone na – er

Jeśli używamy czasowników I grupy, czyli tych zakończonych na -er, to pozbywamy się zaimka osobowego (tu, nous, vous etc.) i końcowki -s w II osobie liczby pojedynczej tu.

Chanter (śpiewać)

Indicatif	Imperatif	Znaczenie
Tu chantes	chante!	Śpiewaj!
Nous chantons	chantons!	Śpiewajmy!
Vous chantez	chantez!	Śpiewajcie!

Jeżeli jednak po czasowniku w trybie rozkazującym pojawi się zaimek en lub y czasowniki te odzyskują -s:

Vas-y  Penses-y Parles-en

Przykładowe zdania:

Tu écoutes la radio.	-> Écoute la radio!	Słuchaj radia!
Nous dansons le tango.	-> Dansons le tango!	Tańczmy tango!
Vous parlez français.	-> Parlez français!	Mówcie po francusku!

Czasowniki zakończone na –Ir

Jeśli w trybie rozkazującym używamy czasowników II grupy, to pozbywamy się tylko zaimka osobowego, sam czasownik pozostaje bez zmian.

Finir (kończyć)

Indicatif	Imperatif	Znaczenie
Tu finis	finis!!	skończ!
Nous finissons	finissons!!	skończmy!
Vous finissez	finissez!	skończcie!

Np.:

Tu choisis le cadeau.	-> Choisis le cadeau!	Wybierz prezent!
Nous finissons de préparer le dîner.	-> Finissons de préparer le dîner!	Skończmy przygotowywać kolację!
Vous garantissez de la bonne qualité.	-> Garantissez de la bonne qualité!	Zagwarantujcie dobrą jakość!

Czasowniki grupy III (czasowniki nieregularne)

Jeśli w trybie rozkazującym używamy czasowników III grupy, to pozbywamy się tylko zaimka osobowego, sam czasownik pozostaje bez zmian.

Indicatif	Imperatif	Znaczenie
Tu attends	attends!	poczekaj!
Nous attendons	attendons!	poczekajmy!
Vous attendez	attendez!	poczekajcie!

Np.:

Tu sors tout de suite de chez moi.	-> Sors tout de suite de chez moi!	Wyjdź ode mnie natychmiast!
Nous résolvons nos problèmes nous - mêmes.	-> Résolvons nos problèmes nous - mêmes!	Sami rozwiążmy nasze problemy!
Vous lisez des livres en vérsion originale.	-> Lisez des livres en v.o.!	Czytajcie książki w wersji oryginalnej!

Czasowniki zwrotne

W trybie rozkazującym w czasownikach zwrotnych zmienia się tylko zaimek zwrotny (me, te, se, nous, vous, se) na formy zaimka mocnego (toi, nous, etc…) sam czasownik zachowuje się tak jak czasowniki normalne, czyli według zasad I, II, III grupy.

Se lever (wstawać)

Indicatif	Imperatif	Znaczenie
Tu te lèves	lève-toi !	Myj się!
Nous nous levons	levons-nous !	Umyjmy się!
Vous sous levez	levez-vous !	Umyjcie się!

Np:

Tu t'habilles.	-> Habille-toi!	Ubierz się!
Nous nous promenons.	-> Promenons-nous!	Przejdźmy się!
Vous vous dépêchez.	->Dépêchez-vous!	Pospieszcie się!

Wyjątki

Żeby jednak wszystkie nie było tak proste, istnieje kilka wyjątków, których trzeba niestety nauczyć się na pamięć. Jest ich jednak tak mało, że nie powinniście mieć z nimi problemów. Są bowiem tylko 4 czasowniki, które mają formę nieregularną w trybie rozkazującym: étre - być, avoir - mieć, savoir - wiedzieć i vouloir – chcieć.

être	być
Sois!	Bądź!
Soyons!	Bądźmy!
Soyez!	Bądźcie!

avoir	mieć
Aie!	Miej!
Ayons!	Miejmy!
Ayez!	Miejcie!

savoir	wiedzieć
Sache!	Wiedz!
Sachons!	Wiedzmy!
Sachez!	Wiedzcie!

vouloir	chcieć
Veuille!	Zechcij!
Veuillons!	Zechcijmy!
Veuillez!	Zechcijcie!

PRZECZENIE

Jeżeli zaś chodzi o przeczenie, to nie różni się ono wiele on przeczenie w trybie oznajmującym oprócz braku zaimka osobowego.

Kilka przykładowych zdań:

Indicatif

Tu regardes la télé. Ty oglądasz telewizję.

Tu ne regardes pas la télé. Ty nie oglądasz telewizji.

Impératif

Regarde la télé! Oglądaj telewizję!

Ne regarde pas la télé! Nie oglądaj telewizji!

Uwaga, w przypadku czasowników zwrotnych zaimki zwrotne w zdaniach przeczących trybu rozkazującego nie zmieniają się na zaimki mocne:

Tu ne t'habilles pas.	-> Ne t'habille pas!	Nie ubieraj się!
Nous ne nous promenons pas.	-> Ne nous promenons pas!	Nie przechadzajmy się!
Vous ne vous dépêchez pas.	-> Ne vous dépêchez pas!	Nie spieszcie się!