W tej części omówimy podstawowe zagadnienia języka francuskiego.
Tworzenie formy żeńskiej przymiotnika
Przymiotnik w języku francuskim uzgadniamy w rodzajem i liczbą rzeczownika, który określa ten przymiotnik. Rodzaj żeński i liczbę mnogą regularnie tworzymy dodając końcówkę – e w rodzaju żeńskim i – s w liczbie mnogiej. Tak mówią zasady ogólne.
Istnieje kilka zjawisk związanych z tworzeniem formy żeńskiej przymiotnika. W każdej z nich punktem wyjścia jest przymiotnik w formie męskiej. Zostały one zebrane tabeli poniżej:
Jeżeli przymiotnik w rodzaju męskim kończy się na |
Przymiotnik w rodzaju żeńskim tworzymy: |
Przykład |
-e |
Forma przymiotnika pozostaje bez zmian |
malade - malade |
- é, - i, - u |
dodajemy końcówkę -e |
blessé - blessée |
-d, - al, -n – t |
dodajemy końcówkę -e |
laid – laide amical – amicale souriant - souriante |
– et |
dodajemy końcówkę – ète |
concret - concrète |
– el, - n, - s | podwajamy ostatnią spółgłoskę i dodajemy - e | essentiel – essentielle bon - bonne épais – épaisse |
- if, - ic, - eux |
dodajemy końcówki -ive, - ique, - euse |
positif- positive |
Zapamiętaj nieregularne formy rodzaju żeńskiego przymiotników w tabelce:
Rodzaj męski |
Rodzaj żeński |
beau |
belle |
blanc |
blanche |
doux |
douce |
roux |
rousse |
vif |
vive |
vieux |
vieille |
fou |
folle |
faux |
fausse |
neuf |
neuve |
Przymiotniki posiadające podwójną formę rodzaju męskiego
Uwaga! Niektóre przymiotniki posiadają podwójną formę przymiotnika w rodzaju męskim. Należą do nich np beau, nouveau, fou, mou, vieux,. Druga forma przymiotnika w rodzaju męskim to odpowiednio bel, nouvel, fol, mol, vieil, które używane są przed przymiotnikami zaczynającymi się od samogłosek lub od h niemego.
Tabela. Przymiotniki posiadające podwójną formę rodzaju męskiego.
Znacznie |
Rodzaj męski |
Rodzaj męski (druga forma) |
Rodzaj żeński |
Rodzaj męski liczba mnoga |
Rodzaj żeński, liczba mnoga |
piękny |
beau |
bel |
belle |
beaux |
belles |
nowy |
nouveau |
nouvel |
nouvelle |
nouveaux |
nouvelles |
stary |
vieux |
vieil |
vieille |
vieux |
vieilles |
szalony |
fou |
fol |
folle |
fous |
folles |
miękki |
mou |
mol |
molle |
mous |
molles |
Przykłady: un bel enfant (piękne dziecko), le nouvel an (nowy rok) un vieil homme (stary człowiek), un fol amour (szalona miłość), un mol abricot (miękka morela)
Liczba mnoga przymiotnika
Zasady tworzenia liczby mnogiej przymiotnika są analogiczne do zasad tworzenia liczby mnogiej rzeczowników.
1)
Ogólna zasada tworzenia liczy mnogiej przymiotnika polega na dodaniu « s » do przymiotnika w liczbie pojedynczej tak jak prezentują to przykłady poniżej :
Un petit garçon /des petits garçons |
Une petite fille / des petites filles |
Un grand homme /des grands hommes |
Un enfant souriant/des enfants souriants |
Une personne ouverte/des personnes ouvertes |
2) Przymiotniki zakończone na -u
Przymiotniki posiadające końcówkę « -eu » i « -au », w liczbie mnogiej dodajemy « x » (oprócz bleu et pneu, do których dodajemy « s »)
Des livres hébreux ; des yeux bleus ; des villages esquimaux ; des frères jumeaux |
3) Przymiotniki zakończone na -al
Większość przymiotników zakończonych na « -al » w liczbie pojedynczej, w liczbie mnogiej ma końcówkę « -aux »
loyal / loyaux |
Uwaga, niektóre przymiotniki zakończone na –al w liczbie mnogiej przyjmują końcówkę –als
fatal / fatals |
Reguła ogólna wskazuje, że nazwa kraju:
1) jest zazwyczaj rodzaju żeńskiego, gdy kończy się na E, np.:
Suisse (Szwajcaria) |
2) jest zazwyczaj rodzaju męskiego, gdy nie kończy się na E, np.:
Iran (Iran) |
UWAGA!
MainE CambodgE MexiquE ZaïrE są rodzaju męskiego, pomimo występowania E na końcu ich nazw.
EN, AU ou AUX ?
Czyli przyimki przed nazwami państw :
Przyimka EN używamy:
a) przed nazwą kraju rodzaju żeńskiego występującego w l. poj:
Je vais en Turquie. |
b) przed nazwą kraju rodzaju męskiego zaczynającą się od samogłoski:
Je vais en Iran. |
Przyimka AU używamy:
a)
przed nazwą kraju rodzaju męskiego zaczynającą się od spółgłoski:
Je vais au Japon. |
Il va au Portugal. |
Przyimka AUX używamy :
a) przed nazwą kraju rodzaju męskiego występującego w l.mn :
Il va aux États-Unis. |
Rodzaj rzeczownika wskazuje na fakt, czy jest o męski (un frère – brat, un livre – książka), czy żeński (une voiture – samochód, une scoeur – siostra). Pamiętajmy, że w języku francuskim nie ma rodzaju nijakiego, wyróżnia się jedynie rodzaj żeński i męski.
Tworzenie rodzaju żeńskiego rzeczowników
Rzeczowniku rodzaju żeńskiego tworzymy na bazie formy tegoż rzeczownika w rodzaju męskim.
1) Zasada ogólna dodajemy –e nieme do rzeczownika w rodzaju męskim:
ami (przyjaciel) – amie (przyjaciółka) [nie ma zmiany wymowy; różnia jedynie w ortografii] |
avocat (adwokat) – avocate(pani adwokat) |
2) rzeczowniki zakończone na at w r. ż przybierają końcówkę atte
chat(kot) - chatte (kotka) |
3) f -> ve
veuf (wdowiec) - veuve (wdowa) |
4) x -> se
époux (małżonek) - épouse (małżonka) |
5) er -> ère
écolier (uczeń) - écolière (uczennieca) |
6) et -> ette
cadet (młodszy) - cadette (młodsza) |
7) en -> enne
gardien (strażnik) - gardienne (strażniczka) |
8) on -> onne
lion (lew) - lionne (lwica) |
9) an -> anne
paysan (chłop/wieśniak) - paysanne (wieśniaczka) |
10) eau -> elle
chameau (wielbłąd) - chamelle (wielbłądzica) |
11) dodanie lub zmiana przyrostka:
-esse prince (książe) - princesse (księżniczka) |
-ine héros (bohater) - héroïne (bohaterka) |
12) rzeczownik zakończone na – eur tworzą :
eur -> euse danseur (tancerz) – danseuse (tancerka) |
eur -> eresse pécheur (grzesznik) – pécheresse (grzesznica) |
teur -> trice acteur (aktor) – actrice (aktorka) |
Przymiotnik w języku francuskim podobnie jak w języku polskim posiada trzy stopnie: równy, wyższy i najwyższy. Stopniowanie nie jest trudne gdyż w większości przypadków odbywa się w sposób regularny. W artykule znajdziesz zasady regularnego stopniowania przymiotników jak również wyjątki od reguły.
Stopień równy
Stopnia równego używamy gdy chcemy porównać elementy lub cechy, które są podobne, jednakowe. Tworząc stopień równy, stosujemy najczęściej konstrukcję aussi +…+ que (tak… jak)
Amélie est aussi belle que sa sœur. |
Il est aussi grand que moi. |
André travaille aussi bien que Benjamin. |
Możemy też posługiwać się konstrukcją: autant…que (tyle..ile)
Ma mère travaille autant que ma tante. |
Konstrukcje aussi que i autant que łączymy również z zaimkami osobowymi mocnymi: moi, toi, lui, elle, nous, vous, eux, elles.
Stopień wyższy i niższy
Stopień wyższy bądź niższy stosujemy gdy chcemy porównać ze sobą różne elementy, cechy. Tworząc stopień wyższy, używamy konstrukcji plus… que (bardziej… niż) lub moins… que (mniej… niż):
Stopień wyższy
Stosujemy: plus + adjectif + (que) (bardziej….niż) |
Pierre est plus âgé que Anne. |
Marie cours plus vite que lui. |
Ce poème est plus touchant que l'autre. |
Stopień niższy
Stosujemy: moins + adjectif + (que) (mniej.....niż) |
Joanne est moins sympathique que Marie. |
Elle est moins intelligente que Gaëlle. |
Stopień najwyższy
Stopień najwyższy przymiotnika tworzymy używając konstrukcji le plus… (najbardziej) + adjectif lub le moins + adjectif (najmniej) dla rodzaju męskiego oraz la plus + adjectif (najbardziej) lub la moins + adjectif + (najmniej) dla rodzaju żeńskiego:
Pierre est le plus amusant de nous tous. |
Ma cherie est la plus belle. |
Agnès est une personne la plus ouverte de notre équipe. |
Beatrice est la moins sympathique. |
Trzeba pamiętać, że przymiotniki powinny zawsze zgadzać się w liczbie i rodzaju z podmiotem - zarówno w stopniu równym, jak i w wyższym i najwyższym:
une robe chère (droga sukienka) |
un livre intéressant (interesująca książka) |
Stopniowanie przymiotników nieregularnych
Stopniowanie nieregularne w stopniu wyższym i najwyższym dla rodzaju męskiego:
|
Pire i moindre używamy opisując pojęcia abstrakcyjne takie jak: p.ex la pire situation (gorsza sytuacja), le moindre espoir (najmniejsza nadzieja), le pire ennemi (najgorszy wróg)
Przykłady:
C'est le meilleur anniversaire de ma vie. |
Ta situation est pire que la mienne. |
Tu est pire en espagnol que moi. |
Liczba rzeczownika wskazuje, czy jest on pojedynczy (un livre – książka) czy występuje w większej ilości (les livres – książki).
Tworzenie liczby mnogiej rzeczowników
Rzeczowniku w liczbie mnogiej możemy tworzyć w języku francuskim w następujący sposób.
1) Zasada ogólna: dodajemy końcówkę –s do formy rzeczownika w liczbie pojedynczej:
un livre (książka) - les livres (książki) |
UWAGA!
Rzeczowniki zakończone na –s, -z, -x nie zmieniają formy w liczbie mnogiej:
as (as) dais (baldachim) |
2) dodajemy –x do rzeczowników zakończonych w liczbie pojedynczej na:
au -> aux noyau (jądro/sedno) – noyaux |
eu -> eux feu (ogień) - feux * wyjątek : bleu (błękit/siniak) – bleus |
eau -> eaux oiseau (ptak) – oiseaux |
3) rzeczowniki zakończone na –al w l.poj, w l.mn. zmieniają końcówkę na –aux:
journal (dziennik) – journaux |
cheval (koń) - chevaux |