Podstawy Gramatyki Języka Francuskiego

W tej części omówimy podstawowe zagadnienia języka francuskiego.

FORMA ŻEŃSKA I LICZBA MNOGA PRZYMIOTNIKA w Języku Francuskim

Tworzenie formy żeńskiej przymiotnika

Przymiotnik w języku francuskim uzgadniamy w rodzajem i liczbą rzeczownika, który określa ten przymiotnik. Rodzaj żeński i liczbę mnogą regularnie tworzymy dodając końcówkę – e w rodzaju żeńskim  i – s w liczbie mnogiej. Tak mówią zasady ogólne.

Istnieje kilka zjawisk związanych z tworzeniem formy żeńskiej przymiotnika. W każdej z nich punktem wyjścia jest przymiotnik w formie męskiej. Zostały one zebrane tabeli poniżej:

Jeżeli przymiotnik w rodzaju męskim kończy się na

Przymiotnik w rodzaju żeńskim tworzymy:

Przykład
Rodzaj męski –rodzaj żeński

-e

Forma przymiotnika pozostaje bez zmian

malade - malade
formidable - formidable
vide - vide

- é, - i, - u

dodajemy końcówkę -e

blessé -  blessée
impoli - impolie
inattendu- inattendue

-d, - al, -n – t

dodajemy końcówkę -e

laid – laide
froid – froide
grand - grande

amical – amicale
original – originale

brun- brune

souriant - souriante
important - importante

– et

dodajemy końcówkę – ète

 

concret - concrète
régulier - régulière
inquiet - inquiète

– el, - n, - s podwajamy ostatnią spółgłoskę i dodajemy - e essentiel – essentielle
bon - bonne
épais – épaisse

- if, - ic, - eux

dodajemy końcówki -ive, - ique, - euse

positif- positive
affectif - affective
public - publique
curieux- curieuse
dangereux - dangereuse

Zapamiętaj nieregularne formy rodzaju żeńskiego przymiotników w tabelce:

Rodzaj męski

Rodzaj żeński

beau

belle

blanc

blanche

doux

douce

roux

rousse

vif

vive

vieux

vieille

fou

folle

faux

fausse

neuf

neuve

Przymiotniki posiadające podwójną formę rodzaju męskiego

Uwaga! Niektóre przymiotniki posiadają podwójną formę przymiotnika w rodzaju męskim. Należą do nich  np beau, nouveau, fou, mou, vieux,. Druga forma przymiotnika w rodzaju męskim to odpowiednio bel, nouvel, fol, mol, vieil, które używane są przed przymiotnikami zaczynającymi się od samogłosek lub od h niemego.
Tabela. Przymiotniki posiadające podwójną formę rodzaju męskiego.

Znacznie

Rodzaj męski

Rodzaj męski (druga forma)

Rodzaj żeński

Rodzaj męski liczba mnoga

Rodzaj żeński, liczba mnoga

piękny

beau

bel

belle

beaux

belles

nowy

nouveau

nouvel

nouvelle

nouveaux

nouvelles

stary

vieux

vieil

vieille

vieux

vieilles

szalony

fou

fol

folle

fous

folles

miękki

mou

mol

molle

mous

molles

Przykłady: un bel enfant (piękne dziecko), le nouvel an (nowy rok) un vieil homme (stary człowiek), un fol amour (szalona miłość), un mol abricot (miękka morela)

Liczba mnoga przymiotnika

Zasady tworzenia liczby mnogiej przymiotnika są analogiczne do zasad tworzenia liczby mnogiej rzeczowników.
1) Ogólna zasada tworzenia liczy mnogiej przymiotnika polega na dodaniu « s » do przymiotnika w liczbie pojedynczej tak jak prezentują to przykłady poniżej :

Un petit garçon /des  petits garçons

Une petite fille / des petites filles

Un grand homme /des  grands hommes

Un enfant souriant/des enfants souriants

Une personne ouverte/des personnes ouvertes

2) Przymiotniki zakończone na -u

Przymiotniki posiadające końcówkę « -eu » i « -au », w liczbie mnogiej dodajemy  « x » (oprócz bleu et pneu, do których dodajemy  « s »)

Des livres hébreux ; des yeux bleus ; des villages esquimaux ; des frères jumeaux

3) Przymiotniki zakończone na -al

Większość przymiotników zakończonych na  « -al » w liczbie pojedynczej, w liczbie mnogiej ma końcówkę  « -aux » 

loyal / loyaux
mental / mentaux
mondial/mondiaux 
régional / régionaux 
royal / royaux

Uwaga, niektóre przymiotniki zakończone na –al w liczbie mnogiej przyjmują końcówkę –als

fatal / fatals
natal/ natals
banal/banals

GENRE DES NOM DE PAYS - Rodzaje Rzeczowników Oznaczających Nazwy Kraju

Reguła ogólna wskazuje, że nazwa kraju:

1)  jest zazwyczaj rodzaju żeńskiego, gdy kończy się na E, np.:

        Suisse (Szwajcaria)   
Allemagn
e (Niemcy)  
Itali
e (Włochy)

2) jest zazwyczaj rodzaju męskiego, gdy nie kończy się na E, np.:

Iran (Iran)  
Portugal
(Portugalia)  
Irak
(Irak)

rodzaj rzeczowników oznaczających nazwy państw  UWAGA
MainE   CambodgE   MexiquE   ZaïrE   są rodzaju męskiego, pomimo występowania E na końcu ich nazw.

EN, AU ou AUX  ?

Czyli przyimki przed nazwami państw :
Przyimka EN używamy:

a) przed nazwą kraju rodzaju żeńskiego występującego w l. poj:

Je vais en Turquie.
Jadę do Turcji.


b) przed nazwą kraju rodzaju męskiego zaczynającą się od samogłoski:

Je vais en Iran
Jadę do Iranu.


Przyimka AU używamy:

a) przed nazwą kraju rodzaju męskiego zaczynającą się od spółgłoski:

Je vais au Japon.
Jadę do Japonii.

Il va au Portugal.
Jedzie do Portugalii.


Przyimka AUX używamy :

a) przed nazwą kraju rodzaju męskiego występującego w l.mn :

Il va aux États-Unis.
Jedzie do Stanów Zjednoczonych.

GENRE DES NOMS - Rodzaj Rzeczowników w Języku Francuskim

Rodzaj rzeczownika wskazuje na fakt, czy jest o męski (un frère – brat, un livre – książka), czy żeński (une voiture – samochód, une scoeur – siostra). Pamiętajmy, że w języku francuskim nie ma rodzaju nijakiego, wyróżnia się jedynie rodzaj żeński i męski.

Tworzenie rodzaju żeńskiego rzeczowników

Rzeczowniku rodzaju żeńskiego tworzymy na bazie formy tegoż rzeczownika w rodzaju męskim.

1) Zasada ogólna dodajemy –e nieme do rzeczownika w rodzaju męskim:

ami (przyjaciel) – amie (przyjaciółka) 
[nie ma zmiany wymowy; różnia jedynie w ortografii]

avocat (adwokat) – avocate(pani adwokat)
[zmiana wymowy, w r.ż czytamy końcowe t]

2) rzeczowniki zakończone na at w r. ż przybierają końcówkę atte

chat(kot) - chatte (kotka)

3) f -> ve

veuf (wdowiec) - veuve (wdowa)

4) x -> se

époux (małżonek) - épouse (małżonka)

5) er -> ère

écolier (uczeń) - écolière (uczennieca)

6) et -> ette

cadet (młodszy) - cadette (młodsza)

7) en -> enne

gardien (strażnik) - gardienne (strażniczka)

8) on -> onne

lion (lew) - lionne (lwica)

9) an -> anne

paysan (chłop/wieśniak) - paysanne (wieśniaczka)

10) eau -> elle

chameau (wielbłąd) - chamelle (wielbłądzica)

11) dodanie lub zmiana przyrostka:

-esse

prince (książe) - princesse (księżniczka)
maître (mistrz) - maîtresse (mistrzyni)
duc (hrabia) - duchesse (hrabina)

-ine

héros (bohater) - héroïne (bohaterka)
speaker (speaker) - speakerine (speakerka)
duc (hrabia) - duchesse (hrabina)

12) rzeczownik zakończone na – eur tworzą :

eur -> euse

danseur (tancerz) – danseuse (tancerka)

eur -> eresse

pécheur (grzesznik) – pécheresse (grzesznica)

teur -> trice

acteur (aktor) – actrice (aktorka)
traducteur (tłumacz) – traductrice (tłumaczka)

LA COMPARAISON DES ADJECTIFS - STOPNIOWANIE PRZYMIOTNIKA

Przymiotnik w języku francuskim podobnie jak w języku polskim posiada trzy stopnie: równy, wyższy i najwyższy. Stopniowanie nie jest trudne gdyż w większości przypadków odbywa się  w sposób regularny. W artykule znajdziesz zasady regularnego stopniowania przymiotników jak również wyjątki od reguły.

Stopień równy

Stopnia równego używamy gdy chcemy porównać elementy lub cechy, które są podobne, jednakowe. Tworząc stopień równy, stosujemy najczęściej konstrukcję aussi +…+ que (tak… jak)

Amélie est aussi belle que sa sœur.
(Amelia jest równie ładna jak jej siostra.)

Il est aussi grand que moi.
(On jest tak samo wysoki jak ja.)

André  travaille aussi bien que Benjamin.
(Andrzej pracuje tak samo dobrze jak Beniamin.)

Możemy też posługiwać się konstrukcją: autant…que (tyle..ile)

Ma mère travaille autant que ma tante.
(Moja mama pracuje tyle ile moja ciocia)

Konstrukcje aussi que i autant que łączymy również z zaimkami osobowymi mocnymi: moi, toi, lui, elle, nous, vous, eux, elles.

Stopień wyższy i niższy

Stopień wyższy bądź niższy stosujemy gdy chcemy porównać ze sobą różne elementy, cechy. Tworząc stopień wyższy, używamy konstrukcji plus… que (bardziej… niż) lub moins… que (mniej… niż):

Stopień wyższy

Stosujemy: plus  + adjectif + (que) (bardziej….niż)

 

Pierre est plus âgé que Anne.
(Piotr jest starszy od Anny.)

Marie cours plus vite que lui.
(Maria biega szybciej niż on.)

Ce poème est plus touchant que l'autre.
(Ten wiersz jest bardziej wzruszający od tamtego.)

Stopień niższy

Stosujemy:  moins  + adjectif + (que) (mniej.....niż)

 

Joanne est moins sympathique que Marie.
(Joanna jest mniej sympatyczna od Marie.)

Elle est moins intelligente que Gaëlle.
(Ona jest mniej inteligentna niż Gaëlle.)

Stopień najwyższy

Stopień najwyższy przymiotnika tworzymy używając konstrukcji le plus (najbardziej) + adjectif  lub le moins + adjectif  (najmniej) dla rodzaju męskiego oraz la plus + adjectif (najbardziej) lub la moins + adjectif + (najmniej) dla rodzaju żeńskiego:

Pierre est le plus amusant de nous tous.
(Pierre jest najbardziej zabawny z nas wszystkich.)

Ma cherie est la plus belle.
(Moja ukochana jest najpiękniejsza.)

Agnès est une personne la plus ouverte de notre équipe.
(Agnieszka jest najbardziej otwartą osobą z naszego zespołu.)

Beatrice est la moins sympathique.
(Beata jest najmniej sympatyczna.)

Trzeba pamiętać, że przymiotniki powinny zawsze zgadzać się w liczbie i rodzaju z podmiotem - zarówno w stopniu równym, jak i w wyższym i najwyższym:

une robe chère (droga sukienka)
une robe plus chère (droższa sukienka)
une robe la plus chère (najdroższa sukienka)
des robes cheres (drogie sukienki)
des robes plus chères (droższe sukienki)
des robes les plus chères (najdroższe sukienki)

un livre intéressant (interesująca książka)
un livre plus intéressant (bardziej interesująca ksiażka)
un livre le plus intéressant (najbardziej interesująca książka)
des livres intéressants (interesujące książki)
des livres plus intéressants (bardziej interesujące książki)
des livres les plus intéressants (najbardziej interesujące książki)

Stopniowanie przymiotników nieregularnych

Stopniowanie nieregularne w stopniu wyższym i najwyższym dla rodzaju męskiego:

  • bon – meilleur - le meilleur
  • beaucoup - plus -le plus
  • bien - mieux - le mieux
  • mauvaise - pire - le pire
  • petit - moindre-le moindre

Pire i moindre używamy opisując pojęcia abstrakcyjne takie jak: p.ex  la pire situation (gorsza sytuacja), le moindre espoir (najmniejsza nadzieja), le pire ennemi (najgorszy wróg)

Przykłady:

C'est le meilleur anniversaire de ma vie.
(To moje najlepsze urodziny w życiu)

Ta situation est pire que la mienne.
(Twoja sytuacja jest gorsza niż moja)

Tu est pire en espagnol que moi.  
(Jesteś gorszy z hiszpańskiego ode mnie)

NOMBRE DES NOMS - Liczba Rzeczowników w Języku Francuskim

Liczba rzeczownika wskazuje, czy jest on pojedynczy (un livre – książka) czy występuje w większej ilości (les livres – książki).

Tworzenie liczby mnogiej rzeczowników

Rzeczowniku w liczbie mnogiej możemy tworzyć w języku francuskim w następujący sposób.

1) Zasada ogólna: dodajemy końcówkę –s do formy rzeczownika w liczbie pojedynczej:

un livre (książka)  - les livres (książki)

liczba mnoga rzeczowników UWAGA!
Rzeczowniki zakończone na –s, -z, -x nie zmieniają formy w liczbie mnogiej:

as  (as)  dais (baldachim)
nez (nos)  gaz (gaz) fez (fez)
croix (krzyż) choix (wybór) prix (cena)

2) dodajemy –x do rzeczowników zakończonych w liczbie pojedynczej na:

au -> aux

noyau (jądro/sedno) – noyaux

eu -> eux 

feu (ogień) - feux

* wyjątek :

bleu (błękit/siniak) – bleus
pneu (opona) – pneus

eau -> eaux

oiseau (ptak) – oiseaux

3) rzeczowniki zakończone na –al w l.poj, w l.mn. zmieniają końcówkę na –aux:

journal (dziennik) – journaux

cheval (koń) - chevaux